مزاح خصلتی است که باعث میشود خستگی روحی و جسمی از بین برود. البته ظرفیت افراد مختلف یکسان نیست و برخی از افراد با اندکی مزاح ناراحت می شوند گاهی اوقات نیز ممکن است یک مزاح و شوخی باعث دعوا و یا ناراحتی عده ای گردد. برخی فکر می کنند که اسلام دینی است خشن ؛ ولی این گونه نیست اسلام افراد مومن را به گشاده رویی و خوش حالی دعوت می کند و شاد کردن دیگران یک خصلت پسندیده است و شوخ بودن را یکی از خصلت های مومنان می دانند.

ولی حد و مرز شوخی باید مشخص باشد ؛ نباید به گونه ای باشد که باعث آزار و اذیت دیگران شود، و این حد و مرز با حدیث پیامبر بسیار زیبا معلوم میشود رسول خدا(ص) فرمود:

«کَثْرةُ المِزاح تَذْهَبُ بماءِ الوجهِ و کثرةُ الضِّحکِ تَمْحُو الایمانَ»¹

شوخی بیش از اندازه و بسیار، آبرو را می برد و خنده زیاد، ایمان را محو می کند.

ولی با این حال نمونه هایی که از مزاحها و رفتارهای لطیفه آمیز و سخنان مطایبه انگیز حضرت رسول روایت شده است نشان می دهد که آن حضرت، در عین حال که خوشرفتاری و گشاده رویی و بذله گویی داشت، از مرز حق و سخن درست فراتر نمی رفت و شوخیهایش باطل و لغو و ناروا نبود. در روایت است که پیامبر(ص) فرمود:

«اِنّی َلأمْزَحُ و لا اَقُولُ الاّ حَقّا»²

من مزاح می کنم، ولی جز حق نمی گویم.

این سخن، هم نشان دهنده مزاح در سیره رسول خداست، هم رعایت حد و مرز آن.

وقتی شوخی، از مرز اعتدال فراتر رود و به افراط کشیده شود، موجب تحقیر و اهانت می گردد و طرف شوخی برمی آشوبد و در دفاع از آبروی خود و حفظ موقعیتش به معارضه و برخورد می پردازد. اینجاست که شوخی تبدیل به کدورت و دشمنی می شود.

امام حسن عسکری(ع) فرمود:

«لا تمازِحْ، فَیُجْتَرَءَ عَلَیکَ»³

 

شوخی مکن، که بر تو گستاخ می شوند. این، اشاره به از بین رفتن مهابت و حرمتِ مزاح کننده دارد که وقتی با شوخی، حریم خود را شکست و ابهت و وقار خویش را زیر پا گذاشت، راه برای دیگران باز می شود که به حرمت شکنی بپردازند.

و این حدیث از امام موسی کاظم علیه السلام نیز بی ربط به این موضوع نیست:

اِیاک وَ المِزاحَ فَاِنَّهُ یذهَبُ بِنُورِ ایمانِک؛

از شوخی (بی مورد) بپرهیز، زیرا که شوخی نور ایمان تو را می برد.⁴

«حالا یادمون باشه که شوخی هم حد و مرزی داره»

1. بحارالانوا، ج69، ص259.

2ـ. بحارالانوار، ج16، ص298.

3. بحارالانوار، ج75، ص350.

4. بحارالانوار، ج78، ص321

منبع : اهل بیت